X. Wywoływanie smoleńskiego "Korsaża"

Pierwszą informację o tym, że „Ił leci” miał Pliusnin, według swoich zeznań, otrzymać „mniej więcej w tym samym czasie” co o przylocie naszego Jaka-40/044. Przypomnę jeszcze raz ten fragment jego zeznania:  

(...) dyspozytor, według mnie Jegorow, dokładnie nie pamiętam, zakomunikował, że JAK-40 – samolot polski będzie przekraczał ASKIL. Oprócz tego, mniej więcej w tym samym czasie, otrzymałem od dyspozytora informację o tym, że o godzinie 8:33 z lotniska „Wnukowo” wystartował do nas samolot Ił-76. 

Czy Pliusnin nie zeznaje tu tak, jak gdyby pierwszą otrzymaną przez niego informacją była wiadomość o Jaku-40, a dopiero potem o Ile-76?  (W stenogramach jest na odwrót), Oczywiście ten świadek wcale nie musi tego tak dokładnie pamiętać. Mimo wszystko z samego zeznania wynikałoby, że pierwszą informację powinien mieć jednak o Jaku-40. Gdyby ten miał lądować o 6:50 byłoby to zresztą logiczne, bo ASKIL musiałby wówczas przekraczać tuż po 6:30, a Ił miał startować dopiero o 6:33.

A jak samo to nawiązanie kontaktu miało wyglądać ze strony nadlatującego polskiego statku powietrznego? 

Artur Wosztyl: (http://rebelya.pl/post/2798/zeznania-por-wosztyla-mowi-do-nich-zeby-nie-sch): Zeznaję, iż około 10-15 minut przed lądowaniem nawiązaliśmy kontakt radiowy z wieżą na lotnisku w Smoleńsku. Kontroler ruchu lotniczego podał nam, iż widoczność w rejonie lotniska wynosi 4000 metrów (…) 

Spróbujmy znaleźć w zapisie z XUBS fragmenty, które by odnosiły się do tej części zeznania (1):

08:52:42 Jak-40: Moscow-Control, Papa Lima Fox zero three one, good day, descent FL 3300 meters approaching ASKIL point. 

08:52:52 АA (niezrozumiale) / (нрзб). 

08:52:56 Pliusnin: Papa Lima Fox zero three onе "Korsaż" wywoływaliście? / Papa Lima Fox zero three onе. «Корсаж» вызывали? (Nie "Korsaża", tylko Kontrolę Moskiewską - RM) 

08:53:28 Jak-40: Papa Lima Fox zero three onе, zniżamy się na wysokość 3300 metrów / Papa Lima Fox zero three onе, снижаюсь эшелон 3-3-0-0 метровю*.  

08:53:39 Pliusnin: Papa Lima Fox zero three onе, zajmijcie wysokość 1500, kursem 30 stopni / Papa Lima Fox zero three onе, занимайте эшелон 1500 с курсом 30 градусов

Jeśli ten pierwszy kontakt miał mieć miejsce jeszcze przed ASKIL, to dlaczego Pliusnin w swoim zeznaniu twierdził, że Jak nawiązał z nim łączność będąc 50 km od lotniska? Przecież ASKIL leżący na granicy rosyjsko-białoruskiej jest 70 km do „Siewiernego”. Nawiązanie łączności 50 km od lotniska oznaczałoby, że Jak-40 wleciał w przestrzeń powietrzną Rosji nie meldując o tym Rosjanom.  
Według stenogramów, Jak-40 ma wprawdzie wywoływać przed punktem ASKIL nie XUBS, a Moskwę, lecz miałby to robić na częstotliwości „Korsaża”, którą z kolei miała by mu podać mińska kontrola lotów. Czy było tak w rzeczywistości? Trudno odpowiedzieć na to pytanie, gdy "zapisy z Jaka" nie zostały upublicznione jako odrębna całość, ale przedstawione w tragicznie skąpych "fragmentach" wprasowanych w "stenogramy z wieży". 
Dlaczego w ogóle zastanawiam się nad tym? Dobrze, powiem od razu do czego zmierzam. Otóż zastanawiam się, czy wszystkie te komunikaty (a zwłaszcza te początkowe) są elementami wymiany informacji pomiędzy Jakiem-40/044, czy też część z nich nie jest czasem korespondencją z innym samolotem.  

Jeśli chodzi o ten pierwszy fragment chciałbym jeszcze tylko zwrócić uwagę, na kurs - 30 stopni. "Siewiernyj" wektorowałby tu samolot niecałą minutę po nawiązaniu z nim łączności. Przejdźmy dalej  (2). 

08:55:38 АA: Gdzie ten polski przedpadł? / Куда этот Польский пропал (IES odczytuje zaś tutaj AA: "Żeby tylko ten nie przepadł", a inny AA odpowiada mu:"Mhm")

08:55:42 Paweł Pliusnin: Papa Lima Foxtrot zero three onе, tu "Korsaż" / Papa Lima Foxtrot zero three onе, я «Корсаж».  

08:55:48 Jak-40: Go ahead.   

08:55:51 Рaweł Pliusnin: Na "Korsażu**" zamglenie, widoczność 4 kilometry, jasno. Ciśnienie 7-45, 7-45, kurs  lądowania 259. / На «Корсаже» дымка, видимость 4 километра, ясно. Давление 7-45, 7-45, посадочный 2-5-9.  

08:56:05 Jak-40: (niezrozumiale) 259, ciśnienie 7 (niezrozumiale) / (нрзб) 2-5-9, давление 7 (нрзб). 

08:56:05 АA: (niezrozumiale) / (нрзб).  

08:56:17 Paweł Pliusnin: Prawidłowo. / Правильно.  

08:56:24 Paweł Pliusnin: Papa Lima Foxtrot zero three onе.  

08:56:27 Jak-40: Go ahead.  

08:56:29 Рaweł Pliusnin: Papa Lima Foxtrot zero three onе, kurs 60, six zero. / Papa Lima Foxtrot zero three onе, курс 60, six zero.   

08:56:35 Jak-40: Kurs 6-0, Papa Lima Foxtrot zero three onе / Курс 6-0, Papa Papa Lima Foxtrot zero three onе.  

A gdyby tak, hipotetycznie rzecz jasna przyjąć, że fragment stenogramów oznaczony przeze mnie jako (1) jest to rozmowa z pierwszym Jakiem (tym mającym lądować o 6:50), a (2) to pierwsze połączenie z lecącym po nim drugim Jakiem, mającym lądować około 7:20 ("żeby tylko ten nie przepadł")? Połączenie, które miało miejsce, jak zeznaje Pliusnin (a pośrednio potwierdza to Woszytl) gdy samolot znajdował się 50 km od BSKL*** "Siewierego". Czy wówczas wektorowanie Pliusnina nie prowadziłoby Jaka-40 z fragmentu (2) na drugi zakręt kręgu lotniskowego "Jużnego" (proszę tylko spojrzeć na mój szkic z rozdziału V)? Oto "dziennikarski Jak" leci na dalszą NDB "Siewiernego" i na 50 km od BSKL-u XUBS łączy się z Pliusninem. Ten nakazuje mu lot kursem 60 stopni. Czy nie byłby to kurs na drugi zakręt lotniskowy "Jużnego" właśnie?   
Pójdźmy na chwilę tym tropem. Wyobraźmy sobie, że Jak leci sobie dalej zadanym mu kursem 60 stopni (hipotetyczny lot Jaka-40 zaznaczony granatową linią - pierwszy czerwony znaczek, to nawiązanie kontaktu z BSKL i zmiana kursu na 60)

Hipotetyczny lot Jaka-40

Ale oto mija kolejne dwie minuty (Jak powinien przelecieć wówczas około 13 km - drugi czerwony znaczek). Teoretycznie, z punktu widzenia Kontrolerów Lotu BSKL "Północnego" powinno wyglądać, że wszystko jest OK. A jednak... A jednak coś zaczyna się zmieniać (3). 

08:58:18 АA: (niezrozumiale) / (нрзб).  (IES AA: Tak?.... będzie wylot dwóch samolotów. Ilu ich tam? Niech się od razu na swoje ustawią.) 
08:58:30 Paweł Pliusnin: U nas ten, jakby co... / У нас этот, если что… 
08:58:33 Wiktor Ryżenko: Jego trzeba zawracać. / Его надо поворачивать. 
08:58:34 Paweł Pliusnin: A on przecież według "Jużnego". / А он же по «Южному». (KBWLLP: Tak, według Południowego, jego się nie zawraca; IES: Tak, według Jużnego, on za niego nie....)
08:58:35 АA: (niezrozumiale) / (нрзб).  
08:58:36 АA: Tak, według "Jużnego" / Да, по «Южному». 
08:58:40 АA (niezrozumiale) . Zawracać. / (нрзб). Поворачивать. (IES: No, zawracaj!)
08:58:44 АA (niezrozumiale) / (нрзб). (IES: AA: "O której będzie wylot?" AA:"... wychodzić, teraz pierwszy będzie wylatywał już za siedemnaście, piętnaście drugi ... wszyscy..."  AA: "A jeśli on u nas, gdyby coś..." AA:"... myślał...")
08:58:44 Paweł Pliusnin: Dawaj, wyjeżdżaj prędko, tylko żeby za pozwoleniem. / Давай выезжай срочно, только по разрешению чтобы. 
08:58:52 АA: (niezrozumiale) / (нрзб). (IES: AA: "Nie macie tam już no tej, karetki" AA:"Ja ich zaalarmowałam wszystkich")

Dziwna sytuacja. Czyżby okazało się, że oprócz Jaka-40 nadlatuje jeszcze jakiś kolejny samolot? Czy mógłby to być już Tupolew? Gdyby wyleciał godzinę po Jaku, to  faktycznie, mógłby go już dochodzić.    
Mija następne cztery minuty, co się przekłada na kolejne dwadzieścia siedem kilometrów przebyte przez Jaka-40 (trzeci czerwony znaczek). Wynika, że to okolice pierwszego zakrętu "Jużnego". Co zdumiewające na BSKL rozpoczyna się wówczas transmisja UKF (4) i ktoś przez radio (fragment ze stenogramów Jaka-40) mówi :"... trzy, cztery... na pierwszym", a potem zaczyna się jakby kolejna (nałożona na nią?) transmisja w której jak gdyby nigdy nic samolot dziennikarzy zostaje przez KL zawektorowany kursem 10 stopni, w kierunku "Siewiernego" (fioletowa linia)

09:02:20 AА: (niezrozumiale) / (нрзб). (IES: ... trzy, cztery... na pierwszym) 
09:02:46 Paweł Pliusnin: Papa Lima Foxtrot zero three onе. 
09:02:50 Jak-40 Go ahead. 
09:02:52 Paweł Pliusnin: Kurs 10 / Курс 10, one zero курс 
09:02:56 Jak-40: Kurs 10 Papa Lima Foxtrot zero three onе/ Курс 10, Papa Lima Foxtrot zero three onе. 
09:03:11 Paweł Pliusnin: Dawaj, szybciej, prędzej, wywołuj, wywołuj. / Давай срочно, быстрей, вызывай, вызывай. 
09:03:15 Wiktor Ryżenko: Tak, ja wywołuję, słuchawki nie podnoszą, powiedzieli, wszystko będzie. / Да я вызываю, трубку-то не берут, сказали, всё будет.  
09:03:19 Paweł Pliusnin: Na "Jużnym" już mgła / На «Южном» уже туман.

Co można moim zdaniem odczytać z tego fragmentu? Oto - być może - piloci Jaka-40 poinformowali, że nie mogą się połączyć z wieżą na "Jużnym" (może tam miał pozwolenie na lot i lądowanie drugi Jak?) i poprosili Pliusnina o przekierowanie samolotu na XUBS. Symptomatyczne, moim zdaniem jest tu stwierdzenie Pliusnina - "Na >>Jużym<< już mgła". A może faktycznie ":Jużnyj" nie był przygotowany "logistycznie" na lądowanie Jaka i odesłał go na Siewiernyj z powodu mgły? A może to Jak poinformował KL na Siewiernym, że nie może lądować z powodu mgły i stąd taka panika we wieży?   
  09:03:20 АA (niezrozumiale) / (нрзб).  
09:03:40 Paweł Pliusnin: Papa Lima Foxtrot zero three onе, wysokość? / Papa Lima Foxtrot zero three onе, высота? 
09:03:50 Jak-40 (niezrozumiale) 1500 metrów / (нрзб) 1500 метров. 
09:03:54 Paweł Pliusnin: One five zero zero? 
09:03:57 Jak-40 (niezrozumiale) Potwierdzam. / (нрзб). Affirm. 
09:03:58 Paweł Pliusnin: Czego / Чего? 
09:03:59 Wiktor Ryżenko: Ile on powiedział? / Сколько он сказал? 
09:04:03 Paweł Pliusnin: Papa Lima Foxtrot one three onе.  
09:04:07 Jak-40 Słyszę cię, mów dalej. / Go ahead. 
09:04:09 Paweł Pliusnin: Przy ciśnieniu 7-45, seven four five, zniżanie five zero zero / По давлению 7-45, seven four five, снижение five zero zero, 
09:04:20 АA (niezrozumiale) / (нрзб).  
09:04:22 Jak-40 Zniżam do 500, przy ciśnieniu 7-45 / Снижаюсь 500 метров по давлению 7 -45. 

I teraz wstawię tu fragment tłumaczenia IES - nie ma tego bowiem w żadnej innej transkrypcji, a jest on zdecydowanie wart przytoczenia. Jest to najprawdopodobniej dialog pomiędzy Krasnokutskim, a Pliusninem.

-  No, gdzie? 
-  Do nas lecą; 
-  Kurwa, 
-  (niezrozumiale)  
-  No pomyśl kurwa...  
-  To gdzie on jest kurwa  
  
09:04:33 Paweł Pliusnin Kurwa, kto to wiedział / Б**ь, кто ж знал. (KBWLLP - "No gdzie?! (niezrozumiale). kurwa! Kurwa, (mógł wiedzieć (?)), kurwa".)
09:04:36 Nikołaj Krasnokutskij. .... tak on na (naszych?) oczach (niezrozumiale) / …да он на глазах (нрзб). (IES: "Na twoich oczach tu stoi, to on" - Czy Kranokutskij wskazuje tu coś Pliusninowi na radarze? - RM)
09:04:36 АA (niezrozumiale) / (нрзб). (IES: Gdzie on jest?)
09:04:41 АA (niezrozumiale) / (нрзб). (IES: No gdzieś on teraz jest)
09:04:51 Paweł Pliusnin Papa Lima Foxtrot zero three onе , kurs siedem (niezrozumiale) / Papa Lima Foxtrot zero three onе, курс seven (нрзб).  
09:04:58 АA (niezrozumiale) / (нрзб). 
09:05:00 Paweł Pliusnin Kurs 7-9 / Курс 7-9. 
09:05:03 Jak-40 Kurs 7-9 Papa Lima Foxtrot zero three onе. / Курс 7-9 Papa Lima Foxtrot zero three onе.    
09:05:10 Paweł Pliusnin  Witalij, no gdzie on tam, krurcze? / Виталя, ну где он там, ё-моё? 
09:05:16 Juidin: Nie widzę / Не вижу.  

Witalij z wieży zachodniej go nie widzi, ale jeśli Jak leciałby kursem jaki mu zadano, (10 stopni) to (niezależnie od poprzestawiania stenogramów - z samego tylko czasu lotu, któremu nb. stenogramy zapewne starają się być wierne - powinien być już gdzieś w zasięgu wzroku kontrolerów z "Siewiernego" Przypominam - widzialność 4 km) może być tam gdzie czwarty czerwony punkt.

09:05:22 АA (niezrozumiale) dawaj / (нрзб) давай. (IES - AA:Nie widzę go, AA: on teraz,,,, AA: ....trzeci)
09:05:26 Paweł Pliusnin Skąd ja (niezrozumiale) / Откуда я (нрзб). (KBWLLP - "Skąd ja (niezrozumiale), kurwa! (niezrozumiale), widzisz? Gdybym wiedział, kurwa!", IES: (Dokąd to teraz.....? On wie... dowiedział się kurcze)   
09:05:39 Paweł Pliusnin No widzę, widzę, dawaj niech zajeżdżają / wyjeżdżamy (niezrozumiale) / Во вижу, вижу, давай, пускай заезжают (нрзб). 
09:05:47 АA (niezrozumiale) / (нрзб). IES : AA: nie
09:05:52 АA (niezrozumiale) / (нрзб). IES: AA:odmówił?
09:06:06 АA (niezrozumiale) / (нрзб). IES: AA: odmówił?
09:06:11 АA (niezrozumiale) / (нрзб). 
09:06:14 АA (niezrozumiale) / (нрзб).  

Jak-40 najprawdopodobniej znalazł się oto w zasięgu wzroku kierownika lotu (albo ten zobaczył go na radarze). Co mogło dziać się dalej? Trudno na to pytanie odpowiedzieć. Cisną mi się do głowy różne domysły, ale z największą dozą pewności mogę tylko zapisać, że Jak-40 za chwilę podejdzie kursem 259 ("przeskakując" mgłę) i wyląduje na "Siewiernym". 

................................................................................................................................................................. 
*Bardzo interesujący jest tu komentarz zespołu Latkowskiego: "Drugi pilot Jaka-40 informuje (częściowo po  angielsku, a częściowo po rosyjsku), że chce kontynuować zniżanie według własnego uznania " (OL-2, str. 229). 
**"Korsaż" (ros «Корсаж».oznacza "Gorset") kryptonim bazy na "Siewiernym" w Smoleńsku.
*** BSKL - Bliższe Stanowisko Kontroli Lotów.