XXXIV. Śledzenie "Prezydenckiego Tupolewa"

Według stenogramów upłynęło już pół godziny od odlotu Iła. Właściwie powinien on już zbliżać się do „Wnukowa”. Oczywiście pod warunkiem, że tam się rzeczywiście udał. Na „Siewiernym” trwa natomiast w tym czasie wypatrywanie "bolszoj tutki", czyli naszego TU-154M, na pokładzie którego, według stenogramów, ma znajdować się...   

10:14:39 Paweł Pliusnin: On ma, jak rozumiem, na pokładzie (niezrozumiale) / У него же, я так понимаю, на борту (нрзб)./ (Kogo może mieć? Kogo tak niecierpliwie tu oczekują? - RM)

Czy jednak nie jest na ten samolot za wcześnie? Tu-154M z 7:27 miał opuścić terytorium Polski (według clarisu z 18.03.2010 EPWA-RUDKA 22 min) około godziny 7:50. Więc około godziny 8:07 samolot ten powinien, moim zdaniem, znajdować się jeszcze gdzieś przed Mińskiem.

10:07:33 Paweł Pliusnin: Tak, na razie nikogo nie widzę. / Да пока никого не вижу.
AA: (niezrozumiale) / (нрзб). Wg. KBBWLLP: AA: Tam jedyne co (?), to trzeba będzie uściślić z ziemią, jeżeli on pójdzie od razu, żeby (niezrozumiale) .

Mija pięć kolejnych, stenogramowych minut. 

10:12:25 Paweł Pliusnin: Znaczy, łączył się ze mną samolot, który Moskwa wysłała, nasz rosyjski samolot, poprosił rzeczywistą pogodę, możliwe, że oni go od razu albo na Wnukowo, albo na Mińsk, jakieś trzy lata temu to myśmy jakoś do Mińska wysyłali. / Значит, на меня выходил борт, Москва который отправила, наш российский борт, попросили фактическую погоду, возможно, они его сразу или на Внуково, или на Минск, ранее, года три назад, как-то мы на Минск отправляли.  
AA: Zrozumiałem następne lotnisko do lądowania (niezrozumiale) / Я понял тогда аэродрома посадки (нрзб). 

Z tych dwóch fragmentów stenogramów wynika moim zdaniem, iż kierownik lotów sądzi, że Tupolew, którym ma lecieć Prezydent RP, może w ogóle nawet nie zahaczyć o Smoleńsk, tylko prosto od punktu ASKIL polecieć w kierunku Moskwy. Mówi wprawdzie, że istnieje także możliwość lądowania "Prezydenckiej Tutki" w Mińsku, ale przypuszczam (choćby po kwitowaniu AA: "Zrozumiałem następne lotnisko do lądowania"), że jest to jego autorski pomysł, wymyślony przez Pliusnina na potrzeby oczekującego Delegację komitetu powitalnego. 

AA: Ja właśnie (niezrozumiale) słyszałem, że Polak (niezrozumiale). / Я сейчас (нрзб) слышал, что поляк (нрзб). 
Paweł Pliusnin: Podpułkownik Plusnin / Подполковник Плюснин. 
Kokariew: Tak / Да 1
10:35:45 Paweł Pliusnin: Nie wiem, Nikołajewiczu, pewnie go od razu wygonią na zapasowe, bez zniżania, nie ma sensu, nie widzę tego, żeby go tutaj sprowadzać. / Не знаю, Николаевич, наверное его сразу угонят на запасной, без снижения, нет смысла, не вижу, чтоб его сюда выводить. 

Tu moim zdaniem ewidentnie widać, że absolutnie nie może chodzić o Mińsk, skoro, mają go od razu wysłać na lotnisko zapasowe "bez zniżania". Jak bowiem pamiętamy z wcześniejszych rozdziałów (XXIV i XXV) traktujących o podejściu na XUBS - Tu-154, jeśli miałby prawidłowo podejść  i wylądować na "Siewiernym" powinien zacząć się zniżać jeszcze przed punktem ASKIL.

Kokariew: No, prawidłowo, prawidłowo. To, no, a gdzie on teraz jest? / Ну, правильно, правильно. Это, ну, а где он сейчас?
10:13:56 Paweł Pliusnin: Gdzieś po trasie idzie, nie mogę powiedzieć, albo w strefie mińskiej, albo już wszedł w moskiewską. / Где-то по трассе идет, я же сказать-то не могу, или в минской зоне, или уже в московскую вошел. 

Paweł Pliusnin: (niezrozumiale) kiedy on powinien (niezrozumiale) / (нрзб) когда он должен (нрзб)./
10:14:03 Paweł Pliusnin: No, w zasadzie powinien, on już powinien w zasadzie podchodzić, ja tu widzę, samolot leci, ale ten na Moskwę od razu idzie, czy to on czy nie on, trudno powiedzieć. / Ну, по идее должен, он уже должен подходить по идее, вот я вижу, борт идет, но этот на Москву сразу идет, он, не он, трудно сказать. (IES słyszy tu jednak nie подходить, a выходить*. Czyli nie słyszy, że "powienien podchodzić", ale, że "powinien wychodzić*". Tylko skąd wychodzić? Ze strefy mińskiej, czy może "выходить на связь" - kontaktować się. - RM )

Te dwie wytłuszczone wypowiedzi wskazują, moim zdaniem natomiast jednoznacznie na to, że Pliusnin widzi na ekranie radaru jakiś lecący obiekt (bez wyświetlającego się transpondera? - RM) znajdujący się na granicy strefy mińskiej i moskiewskiej. Można by tu, moim zdaniem, z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że w chwili wypowiadania przez „Pliusnina” słów, iż „w zasadzie powinien wychodzić” (niezależnie czy oznaczają one nawiązanie kontaktu z XUBS, czy wyjście ze strefy mińskiej) powinno mieć, moim zdaniem miejsce, najwcześniej o godzinie 8:20 czasu polskiego.  (8:25 według clarisu z 18.03.10). A skoro Pliusnin mówi, że nasz samolot "powinien w zasadzie" już wychodzić (czy podchodzić) to przecież wie co mówi, bo otrzymał przecież informację, że "Prezydencka Tutka" wyszła z Okęcia o 7:27.

Radar na "Siewiernym"

10:14:13 Paweł Pliusnin: No, zaraz nam powiedzą. / Ну нам расскажут сейчас.
Kokariew: A jego już, czy jego uprzedzili, że tu mgła i tak dalej? / А ему уже, его предупредили, что тут туман и все прочее?
Paweł Pliusnin: Tak, tak, tak, uprzedzili go że mgła i tak dalej. / Да, да, да, его предупредили, что туман и все прочее.
Kokariew: No to powiesz mi potem, jak będzie informacja (niezrozumiale) dobrze? / Ну скажи мне потом, как будет информация (нрзб) ладно?
Paweł Pliusnin: Dobrze, dobrze. / Хорошо, хорошо. 
Paweł Pliusnin: On ma, jak rozumiem, na pokładzie (niezrozumiale) / У него же, я так понимаю, на борту (нрзб).
Paweł Pliusnin: Na pewno. / Конечно.

Nie dowiemy się niestety ze stenogramów kogo, lub co przewozi na pokładzie ten samolot. Ot, taka perfidia sprzętu nagrywającego. Niestety, nie tylko nie dowiemy się od tych dwóch Rosjan kogo lub co takiego ważnego przewozi Tupolew, ale nie będziemy również świadkami tego jak Pliusnin przekazuje Kokariewowi jakąkolwiek dalszą informację na temat omawianego przez nich lotu, choć zarzeka się tu przecież, że przekaże ją „na pewno.” 

Przyjrzyjmy się więc kolejnej, zawartej w stenogramach, rozmowie. Tym razem pomiędzy kierownikiem kontroli lotów, a operacyjnym.

Paweł Pliusnin: Wyleci * (niezrozumiale) przecież na pewno wie, jak można (niezrozumiale). / Вылетит (нрзб), ведь наверняка знает же, как можно (нрзб).
Paweł Pliusnin: CD / КП.
Paweł Pliusnin: CD / КП.
Andriej Murawiew: Słucham / Слушаю.
Paweł Pliusnin: Wylądował na Wnukowie, czy nie? / Сел во Внуково, нет?
Andriej Murawiew: Jeszcze nie. / Нет еще.

Jakiego samolotu może dotyczyć to pytanie o lądowanie na Wnukowie? Moim zdaniem może się ono odnosić do dwóch samolotów – albo Iła-76, albo,,, tego polskiego,, którego mieli odesłać na drugi krąg (Rozdział XXXII) .

Tylko dlaczego, w tak ważnej chwili – gdy ma podchodzić samolot na który od rana czekają kontrolerzy - Pliusnin miałby się interesować samolotem Frołowa? Ił miał przecież - wylatując ze Smoleńska - 20 ton paliwa, a więc mógł swobodnie dolecieć do Moskwy i nawet jeszcze, w razie konieczności obrócić potem do Tweru. Czy Pliusnin w ogóle powinien się nim martwić? Przecież, mając głowę zajętą tym, gdzie w tej chwili jest „duża tuszka” i czy aby na pewno leci ona do Moskwy, a nie na „Siewiernyj” - co może go obchodzić jakiś Ił, "który już jest historią"? 

AA: (niezrozumiale) / (нрзб).
Paweł Pliusnin: Słucham. / Ответил.
Pierwszy (Krasnokutskij): No co, na zapasowe wysłaliście, łączył się on, czy nie? / Ну что, на запасной отправили, на связь выходил он или нет?
10:15:30 Paweł Pliusnin: Mikołaju Jewgieniewiczu, powiem wam, nie łączył się, ot, śledzę samolot, idzie po trasie, (IES - "idzie po trasie, jeden") on – nie on, nie mogę powiedzieć, idzie do Moskwy… / Николай Евгеньевич, я вам скажу – не выходил, вот наблюдаю борт, идет по трассе (один), он – не он, сказать не могу, идет на Москву…
Pierwszy (Krasnokutskij): Zrozumiałem, idzie po trasie. / Я тебя понял, идет по трассе.
Paweł Pliusnin: Tak. / Да.
Pierwszy (Krasnokutskij): Prawdopodobnie (na pewno) on, bo o ciśnienie poprosił. / Наверно(е) он, потому что давление попросил. (IES słyszy tu jednak: Prawdopodobnie on, bo zgodnie z czasem... / Наверное он, потому что по времени....) 

I ja również, podobnie jak Krasnokutskij (bo zgodnie z czasem i dlatego, że tylko jeden obiekt jest na radarze na interesującej nas trasie) skłaniam się do opinii, że to jest właśnie samolot (Tu-154M) . 

10:15:46 Paweł Pliusnin No tak, i łączył się rosyjski samolot. / Ну да, и выходил российский борт. 

Chodzi tu o fakt kontaktowania się z XUBS rosyjskiego samolotu, który najprawdopodobniej miał  przed "Prezydenckim Tupolewem" odegrać scenę (właściwie słuchowisko radiowe) uprawdopodabniającą "nieprzebitą" mgłę na Siewiernym. 

10:10:11 T-331: ”Korsaż”, odpowiedzcie, Transaero 331. / «Корсаж» ответьте, Трансаэоо 331.  Paweł Pliusnin: ”Korsaż” odpowiedział. / «Корсаж» ответил. 
T-331: Dzień dobry, bądźcie tak dobrzy i podajcie waszą rzeczywistą pogodę / Доброе утро, будьте любезны вашу фактическую погоду. 

Paweł Pliusnin: Rzeczywista, to znaczy, mgła, widzialność rzędu 400, miejscami nie więcej niż 400. / Значит фактическая, туман, видимость порядка четырехсот, где-то не более четырехсот метров. T-331: A temperatura jaka, ciśnienie. / А температура есть какая, давление.
Paweł Pliusnin: Temperatura +2, ciśnienie 7-45, a wy dla polskiego samolotu pracujecie? / Температура + 2, давление 7-45, а вы для польского борта работаете
T-331 Nie, my po prostu przelotem lecimy, nas Moskwa poprosiła. / Да нет, мы просто пролетом, летим, нас Москва попросила.
Paweł Pliusnin: Na razie warunków do przyjmowania nie ma, 3-3-1. / Пока условий для приема нет, 3-3-1.
T-331 Dobrze, wielkie dzięki. / Хорошо, спасибо большое.
T-331 A czy wy w ogóle macie jakąś prognozę? / А у вас прогноз какой есть вообще, нет? Paweł Pliusnin: Tu prognoza w nowej postaci, kurcze, w ogóle nie spodziewali się mgły, a zapewniają, że gdzieś z godzinę jeszcze potrwa. / Прогноз тут в новом облике, блин, вообще не ожидали тумана, вот обещают где-то с час еще, что туман будет.  

Jak ta mgła się dostosowuje idealnie do naszych samolotów - można by rzec. 

Po dwóch minutach od zakończenia rozmowy z Krasnokutskim Pliusnin wykręca numer do "Logiki", który początkowo jest zajęty, gdyż trwa właśnie rozmowa pomiędzy "główną Centralą", a... batalionem inżynieryjnym z XUBS (czyżby na "Siewiernym" właśnie rozpocząć się miała akcja "K"? - RM). 
Ale w końcu kierownikowi lotów udaje się jednak połączyć z Kurtińcem.

Paweł Pliusnin: Halo. / Алло.
Kurtiniec: Major Kurtiniec. / Майор Куртинец.
Paweł Pliusnin: Plusnin. / Плюснин.
Kurtiniec: Tak. / Да.
10:17:36 Paweł Pliusnin: Potrzebuję informacji, dokąd on odleciał, czy na Wnukowo, czy gdzie indziej, gdzie on jest teraz? / Мне нужна информация, куда он пошел, или на Внуково, или куда вот, где он сейчас?  

To pytanie świadczy, moim zdaniem, o jednym - Pliusnin nie widzi już naszego samolotu na radarze. Biorąc pod uwagę czas (od przekroczenia przez Tutkę ASKIL - 10:13:56 - minęlo stenogramowe 3 minuty i 40 sekund) jeśli leci na Moskwę, powinien zbliżać się do punktu RALOT.   

Kurtiniec: Albo na Wnukowo, albo na Twer. Twer będzie podstawowy. / Или на Внуково, или на Тверь. На Тверь будет основной. 
Paweł Pliusnin: Nie, mam na myśli, powiedzmy sobie tak, polski samolot. / Нет, я имею в виду, будем так говорить, польский борт. 
(Dlaczego to mamy tak sobie powiedzieć? - RM)
Kurtiniec: A, polski. / А, польский.
Paweł Pliusnin: Tak. / Да.
Kurtiniec: Polski jednoznacznie na Wnukowo, w Twerze nie ma komory celnej. / Польский на Внуково однозначно, в Твери нет таможни .
Paweł Pliusnin: Nie, bo czasami oni od nas na Mińsk odchodzą.Potrzebuję ścisłej informacji. / Нет, а иногда они у нас на Минск уходят. Вот мне точную информацию нужно.  

Moim zdaniem Pliusnin albo tu ściemnia, (bo skoro samolot poleciał na Moskwę, to nie mógł przecież odejść do Mińska) albo podsuwa Kurtińcowi wyprodukowany przez siebie nowy materiał dezinformacyjny, przeznaczony dla oczekujących na przylot Delegacji, a może i dla mediów.   

Kurtiniec: A, no to już. / А, ну это уже.
Paweł Pliusnin: No, zadzwońcie do centrum (niezrozumiale) / Ну, позвоните в центр (нрзб).
Kurtiniec: Ja nie wiem, dokąd jego lepiej (niezrozumiale) / Я не знаю, куда его лучше (нрзб).
Paweł Pliusnin: No, zadzwońcie, dawałem mu przecież ten telefon 231-56-93 / Ну, позвоните, вот этот телефон я давал ему 231-56-93.
Kurtiniec: To my wiemy – Główne centrum. / Это мы знаем – Главный центр. 10:19:00 Paweł Pliusnin: No, no tam to wiedzą, dokąd poszedł. Samolot specjalny, oznaczenie „A”./ Ну, ну там-то знают, куда пошел. Литерный борт, литер «А». 

Jednoznacznie tu, moim zdaniem, czarno na białym  widać, że mowa jest o polskim samolocie z Prezydentem na pokładzie.  

Kurtiniec: Rozumiem, już sprawdzam. / Я понимаю, сейчас я разбираюсь.
Paweł Pliusnin: I tu oddzwońcie, bo mi to potrzebne… / Ну и сюда позвоните, потому что мне надо это…
Kurtiniec: A oni zdążą wyjechać? Ile czasu im zostało? / А они успеют уехать? Тут время-то осталось, сколько? (Chodzi o komitet powitalny na lotnisku – RM)
Paweł Pliusnin: A, cholera to wie, proszą o tę informację, kurcze. To już ich sprawa, ja powinienem im podać, gdzie on będzie: albo Wnukowo, albo Mińsk, kurde, albo jeszcze gdzieś. / Ну, хрен его знает, просят вот эту информацию, блин. Это их уже дело, я им должен выдать, где он будет: или Внуково, или Минск, блин, или еще куда.
Kurtiniec: Rozumiem, a tu u was mgła jeszcze się utrzymuje? / Я понимаю, у вас тут туман еще сохраняется? 
Paweł Pliusnin: Tak, tak, jeszcze gorzej się zrobiło. / Да, да еще хуже стало.
10:19:22 Kurtiniec: No, rozumiem. Dobrze. / Ну понятно. Хорошо. 

W tym miejscu kończy się rozmowa pomiędzy Pliusninem, a Kurtińcem w której tej pierwszy ponagla, aby przekazać mu, co ma powiedzieć osobom oczekującymi na przylot Delegacji.  

Tak oto minęło sześć "stenogramowych minut", odkąd jakiś nieoznakowany, pojedynczy samolot minął granicę strefy mińskiej i wszedł w moskiewską, lecąc w kierunku OGALI, a dwie minuty od momentu gdy zniknął Pliusninowi z oczu. Samolot ten, gdyby leciał w kierunku na Moskwę powinien w tym czasie pokonać dystans wynoszący około 50-60 km, czyli być gdzieś w pobliżu punktu RALOT. 

10:19:45 АA: Nie wolno go tu sadzać. / Нельзя его здесь сажать. (według KBWLLP - słychać w tym miejscu tylko soczyste przekleństwo, a według IES: - ...nie trzeba... odsyłam kurde - tłumaczący być może komuś odsyłanie komitetu powitalnego, bo nie samolotu przecież. Ten wszak do tej pory nie łączył się z wieżą.)
Ryżenko: No tak, mgła już u nas od godziny stoi. / Ну вот, час уже у нас туман стоит  (KBWLLP ma wątpliwości czy mówi to na pewno Ryżenko(?), a IES nie wypowiada się na temat tego kto miał mówić tę kwestię)

W tym momencie zatrzymam się, ponieważ uważam, że mogło dojść tutaj, czyli gdzieś pomiędzy "stenogramową godziną" 10:19:22, a 10:20:15, do sklejenia taśmy stenogramów - gdzie do końcówki z 10:20 "czasu stenogramowego", została moim zdaniem, doklejona partia z godziny mniej więcej 9:00 (stenogramowej). Pojawiają się tutaj bowiem ponownie po długiej przerwie, ni z gruszki ni z pietruszki dwaj dawno nie widziani bohaterowie tej opowieści: Wiktor Iwanowicz Ryżenko (po histerii z 9:38:55 i 9:43:08), oraz Nikołaj Jewgieniewicz Krasnokutskij (po czułym pożegnaniu z Pliusninem z 9:41:50 - 9:42:40) . Pojawia się też dyspozytor, ale oznaczony w stenogramach nie literkami "Дисп." odnoszącymi się w legendzie "zapisów z wieży" do Murawiewa, ale (podczas tej i tylko tej rozmowy w całych stenogramach) jedną literą "Д", którą MAK i KBWLLP przypisują wprawdzie do Murawiewa, lecz z dalszej rozmowy Pliusnina z dyspozytorem (nazwijmy go tak)"Д", okazuje się, że bardziej prawdopodobnym rozmówcą kierownika lotów wydaje się być  jednak pomocnik(?) dyspozytora - Igantow.

10:20:15 АA: (niezrozumiale) jaka? (нрзб) какая? Pliusnin: Podpułkownik Plusnin, halo, halo, halo, halo / Подполковник Плюснин, алло, алло, алло, алло.
Pliusnin: A kto się ze mną łączył? / А кто на меня выходил?
10:20:32 ТЛФ «Логика»./”Logika”.
Pliusnin: No, jakoś nikogo nie słyszę. / Ну, что-то я не слышу никого.
Pliusnin: Podpułkownik Plusnin / Подполковник Плюснин.
10:21:06 Д: Pawle Waleriewiczu, dzwonił „Jużnyj”. / Павел Валерьевич, звонил «Южный».
Pliusnin: No / Ну.
10:21:09 Д: PLF 101-szy liczy w 21 minucie wejście na krąg lotniskowy orientacyjnie. / PLF 101-я рассчитывает в двадцать первую минуту на схему ориентир. (KBWLLP: PLF sto pierwszy zbliża się, dwudziesta pierwsza minuta ASKIL, a znów według IES: PLF-101 oblicza w 21 minucie od wejścia na krąg 3900) 

Po kilku sekundach Pliusnin połączy się znów z dyspozytorem. 

10:21:48 Д: Punkt dyspozytorski, Ignatow. / Диспетрчерский пункт, Игнатов.
10:21:49 Pliusnin: A jak ty się z “Jużnym” łączyłeś? / А как ты на «Южный» выходил? 

Dla mnie brzmi to jak kontynuacja wcześniejszej rozmowy pomiędzy tymi samymi osobami. Jest to o tyle istotne, że Murawiew mógł się znajdować w zupełnie innym punkcie dyspozytorskim niż Ignatow.

Spójrzmy jednak na inną jeszcze rzecz - oto o godzinie 10:21:09 któryś dyspozytor ma poinformować kierownika lotów, że "PLF 101-szy liczy w 21 minucie wejście na krąg lotniskowy orientacyjnie". Czyli, że... właśnie w tym momencie wchodzi na krąg lotniskowy "Siewiernego". Czy jest to w ogóle możliwe? Moim zdaniem absolutnie nie. Chyba że Tu-154M jest to samolot niewidzialny dla radarów. Jeśli zaś chodzi o inne wersje komunikatu to słowo ASKIL pojawia się tylko w wersji KBWLLP, ale znika znów w wersji IES, która jest, moim zdaniem zacierającą rzeczywistość modyfikacją wersji MAK. Wszak kontrolerzy widzą na swoim radarze obszar przygraniczny, skąd by się więc wzięło to ich zaskoczenie.  

10:21:44 Pliusnin: Ten do nas się wybiera. / Этот к нам собирается.
10:21:45 Krasnokutskij: Kto? / Кто?

Dla mnie ten komunikat o planowym wejściu na schemat "w 21 minucie" i totalna dezorientacja w wieży powstać musiały dużo wcześniej. Sądzę, że gdzieś koło godziny 9:00 "czasu stenogramowego" i odnosiły się, moim zdaniem do samolotu, który nie miał pozwolenia na lądowania na XUBS. Utwierdza mnie w tym przekonaniu pytanie Pliusnina o sposób łączenie się z "Jużnym", i następujące po nim rozpaczliwe próby nawiązania tego kontaktu. A przecież wiemy doskonale, że już około dziewiątej czasu stenogramowego, Pliusnin bez żadnych problemów musiał kontaktować się z "Południowym." 

09:03:19 Pliusnin: Na "Jużnym" już mgła / На «Южном» уже туман.  

Jednym słowem, moim zdaniem, dialogi umieszczone w stenogramach po godzinie 10:20 należy przypisać nie do wydarzeń rozgrywających się po godzinie 10:20, a po.... 9:00, kiedy to miały "wylecieć*" jakieś dwa samoloty i jeden z nich miał podchodzić właśnie 20 po... 

Ze stenogramów, moim zdaniem nie dowiemy się już niczego więcej na temat tego dokąd poleciała „Tutka Prezydenta”, przekraczająca ASKIL gdzieś około godziny 10:14 czasu stenogramowego. Nie dowiemy się z nich już także tego, jaki to samolot miał wylądować i czy wylądował na Wnukowie** czy nie, ani też tego (jeśli miało to miejsce) o której godzinie miało by to nastąpić.

….........................................................................................................................................................

* wychodzić, wylatywać - wcale w slangu kontrolerów, nie musi moim zdaniem oznaczać - startu, ale wylatywanie, wychodzenie z innego obszaru kontroli na  przykład

** Raport MAK” podaje, że „Frołow” miał wylądować na Wnukowie o godzinie 8:31 czasu polskiego (por. str. 128). Oznaczało by to, że lot Iła ze Smoleńska przez Biełyj i Juchnow miał trwać godzinę i 10 minut, co moim zdaniem wskazuje na to, że albo podana przez MAK godzina jest nieprawdziwa, albo Ił lądował gdzie indziej, albo że "po drodze" załatwiał jeszcze jakieś inne sprawy.