XXII. Korespondencja radiowa pomiędzy Jakiem-40/044, a Tu-154 Protasiuka

Wiele, moim zdaniem, wskazuje na to, że około godziny 7:20 - 7:25, obok Iła-76 – być może tuż przed jego drugim przelotem nad lotniskiem - na "Siewiernym" próbował przyziemiać jakiś „Polak” (09:39:30 AA: (niezrozumiale) a Polak to wylądował u nas (niezrozumiale) /).. Czy mógł to być Tupolew dowodzony przez Arkadiusza Protasiuka? A może był to jakiś inny polski samolot?  

Spójrzmy na stenogramy z kabiny pilotów. Te odczytane przez KBWLLP (czyli tak zwane CVR-2), przy okazji porównując je z zeznaniem Artura Wosztyla (http://rebelya.pl/post/2798/zeznania-por-wosztyla-mowi-do-nich-zeby-nie-sch):

Wosztyl: Około 20 do 30 minut przed katastrofą TU-154M usłyszeliśmy ich korespondencję radiową z kontrolą obszaru albo Mińsk lub Moskwy.   

8:22:15,5-8:22:22,0 K-3: Polish Air Force one-zero-one, position ASKIL, contact Moscow-Control on one-twoeight decimal eight. Goodbye (…) 
8:22:37,5-8:22:46,0 N: Moscow-Control, Polish Air Force, y, one-zero-one, a… Good day. Y, flight level three thousand niner hundred feet. Over ASKIL and we are ready for further descent. 

Wosztyl: Była to proceduralna korespondencja, która kierowała ich na lotnisko w Smoleńsku. Korespondencja była prowadzona w języku angielskim. Po jej zakończeniu swoją radiostacją wywołaliśmy kolegów z TU-154M, aby przeszli na częstotliwość od 1 do 5.   

A podczas innego zeznania:

Wosztyl: W pewnym momencie usłyszałem załogę TU-154M i wtedy poprosiłem por. Kowaleczkę aby przekazał załodze TU-154 by tamci przeszli na częstotliwość od 1 do 5. 

8:22:51,5-8:22:57,5 KM: Papa Lima Foxtrot one-zero-one, MoscowControl, good morning. Descend to three thousand six hundred meters and then contact  (…)  
8:23:33,0-8:23:34,5 1P: Korsaż-start, polskij sto odin, dobryj dien, (…) 
8:23:38,0-8:23:40,0 KK-1: a, odin-nol-odin, Korsaż otwietił. (…)  
8:24:19,0-8:24:21,5 2P: Chłopaki, Rafał z tej strony, przejdźcie na jeden-dwa-trzy-cztery-pięć. 

Podsumujmy krótko zaprezentowany przed chwilą materiał. 

Oto dwadzieścia, trzydzieści minut "przed katastrofą” Wosztyl, wedle swojej relacji, ma słyszeć nadlatującego i komunikującego się z Mińskiem i Moskwą (Wosztyl nie mówi, że na końcu również z „Korsażem” -  to wynika tylko ze stenogramów) Tupolewa. Zeznanie Wosztyla, co do samego komunikatu, osób komunikujących się, języka, momentu nawiązania łączności Jaka-40/044 z Tu-154 – pokrywa się ze stenogramami. Przy okazji, z tego materiału dowiadujemy się również że, załoga Jaka ma słyszeć Tupolewa w momencie gdy ten znajduje się nad punktem ASKIL. A jak wiemy z „karty Stroińskiego” (calsign z 18.04.10 - Rozdział XIX, fotografia piąta) od punktu ASKIL, do momentu lądowania w Smoleńsku – Tupolew powinien lecieć 7 minut. Dlaczego więc Wosztyl miał słyszeć Tupolewa (przelatującego ASKIL) aż na „20 do 30 minut przed katastrofą”? Przecież Delegacja nie leciała balonem, tylko „najszybszym pasażerskim samolotem świata, odkąd nie latają Concordy” jak miał mówić Gazecie Wyborczej płk Raczyński?

Gwoli ścisłości - Remigiusz Muś mówił wprawdzie o 12 minutach, ale proszę zwrócić uwagę na to, że wcale nie mówi on, tak jak Artur Wosztyl, iż było to 12 minut pomiędzy tym jak usłyszał TU-154 Protasiuka, a "katastrofą", lecz... http://www.npw.gov.pl/files/0/61428/protokoly-Mus.pdf

Remigiusz Muś: Na zadane pytanie zeznaję: słyszałem korespondencję prowadzoną pomiędzy TU-154M, a wieżą, ale było to na około 12 minut przed katastrofą. Kontroler pytał się TU-154M jakie są jego zapasowe lotniska. Ktoś z załogi odpowiedział, że Witebsk i Moskwa. W końcowej fazie lotu kontroler zapytał się czy chcą lądować. Załoga odpowiedziała, że warunkowo podejdziemy. Kontroler wyraził zgodę na podejście.(...) Po tym my wyszliśmy z Jaka. 

Remigiusz Muś nie mówi, jak Wosztyl, o korespondencji z Moskwą tylko - wieżą, która według stenogramów miała mieć miejsce niecałą minutę wcześniej. Co jeszcze ciekawe podejmuje on rozmowę z Grzywną, faktycznie dopiero na około 12 stenogramowych minut przed "katastrofą". W kolejnych słowach Muś podaje jednak, że kontroler pytał go jakie są zapasowe lotniska dla TU-154M. Takie pytanie, w stenogramach owszem pada, ale 26 sekund po (10:23:33) nawiązaniu łączności.

10:23:59 AA: Jakie macie zapasowe lotnisko? / А запасной аэродром у Вас какой?  
10:24:03 101: Witebsk, Mińsk. / Витебск, Минск.

Zatem kto się myli tu Woszytl czy Muś? Czy załoga Jaka usłyszała nadlatującego Tupolewa na 20-30 minut przed katastrofą, czy dwanaście. Ciekawe w tym fragmencie zeznania naszego nawigatroa jest, moim zdaniem jeszcze i to, że Muś zapamiętał nazwę innego lotniska zapasowego, niż to, którego nazwa pada w stenogramach.   

Przyjrzyjmy się więc dalszej wymianie korespondencji, śledząc dalsze partie dialogu pomiędzy „Tu-Protasiuka”, a „Jakiem-Wosztyla”, według CVR-2: 

8:24:39,5 2P (Grzywna) Artur!  (…) 
8:24:50,5-8:24:51,0   2P (Grzywna) Artur! Jestem.  
8:24:51,5-8:25:03,5 1P (Protasiuk) Tiempieratura, dawlienije, pożałujsta.   
1P (Woszytl) No witamy ciebie serdecznie. Wiesz co, ogólnie rzecz biorąc, to pizda tutaj jest. Y, widać jakieś czterysta metrów około i na nasz gust, y, podstawy są poniżej pięćdziesięciu metrów grubo.  

Wosztyl: Następnie osobiście rozmawiałem z mjr Robertem Grzywną. W trakcie tej rozmowy przekazałem mu najgorsze warunki atmosferyczne panujące w danej chwili. Podałem mu, że widać około 400 m. i moim zdaniem podstawa tego jest grubo poniżej 50 m., chciałbym zeznać, iż zanim podałem wysokość i widzialność mjr. Grzywnie wypowiedziałem „zrobiła się tu cipa”. Chciałbym zeznać, iż mówiąc o podstawie, miałem na myśli podstawę jaka była przy lądowaniu IŁ-76. 

 Radiostacja pokładowa Jaka-40 - fotografia z filmu "Anatomia Upadku-2" Anity Gargas 

Co jest jednak, moim zdaniem w tym fragmencie ciekawe?  Fakt, że Wosztyl przekazując informację na temat podstawy chmur, ma mieć na myśli, jak mówi - „podstawę jaka była przy lądowaniu IŁ-76”. Które to lądowanie, przypomnę - według wersji oficjalnej – miało mieć miejsce ponad godzinę przed przylotem Tupolewa! Przy tym Wosztyl mówi tu o próbie lądowania Iła, jakby zapominając całkiem, że sam miał lądować dziesięć - dwadzieścia minut przed Frołowem. Jak gdyby zmiana podstawy chmur mogła być dynamiczna tylko w ciągu pierwszych dziesięciu minut po lądowaniu Jaka, ale potem przez kolejnych sześćdziesiąt – osiemdziesiąt stabilna. Co jest rzeczywistym nonsensem i moim zdaniem wskazuje, że podejście Tu-154 najprawdopodobniej miało miejsce, dużo, dużo wcześniej niż ta „godzina po” Ile-76  

Przyjrzyjmy się dalszej partii rozmowy. 

KK-1 Tiempieratura pljus dwa, dawlienije siem’- sorok-piat’, siem’-czietyrje-piat’. Usłowij dla prijoma niet.  
A (niezr.)  8:25:04,0-8:25:06,5 1P Spasibo. No jesli wozmożno poprobujem podchod,   
2P A wyście wylądowali już?  
8:25:07,5-8:25:14,0 1P no jesli nie budiet y pogody, togda, otojdiom na wtoroj krug./ 
1P No, nam się udało tak w ostatniej chwili wylądować, no. Natomiast powiem szczerze, że możecie spróbować, jak najbardziej. 
8:25:14,5-8:25:15,5 KK-1 Odin-nol-odin y poslie/ 
1P Dwa APM-y są 
8:25:16,0 [b. d.] 
8:25:16,5-8:25:19,0 KK-1 kontrolnogo zachoda* u was topliwa chwatit na zapasnoj?/ 1P y bramkę zrobili, tak że możecie spróbować, ale 
8:25:19,5-8:25:20,0 [b. d.]  
8:25:20,5-8:25:00,5   1P Chwatit./ 
1P jeżeli wam się nie uda za drugim razem, to proponuję wam lecieć y na przykład do Moskwy  
KK-1 Ja was poniał. 
8:25:24,5 [b. d.] 
8:25:25,0-8:25:26,0 1P Razrieszitie dalsze zniżanie, pożałujsta./ 
1P albo gdzieś./ 
8:25:26,5-8:25:32,0   2P No dobra. Przekażę to Arkowi. Dzięki. Na razie. Heja./ 
KK-1 Odin-nol-odin s kursom - - y sorok gradusow, sniżenije tysiacza piat’sot./ 
1P No na razie (niezr.) - - piat’sot. 

Dlaczego Wosztyl od razu zakłada, że za pierwszym podejściem lądowanie się nie powiedzie? A może Wosztyl dlatego mówi, że „za drugim”, bo to pierwsze z założenia ma być na przykład tylko „podejściem kontrolnym* (warunkowym?)”, a dopiero to drugie właściwym?  Czy też dlatego, że to pierwsze miało już miejsce?

Bardzo ciekawa jest  w tym fragmencie, sugestia Wosztyla, aby w razie drugiego nieudanego podejścia, załoga Protasiuka zabrała samolot na zapasowe do...  Moskwy. Dlaczego akurat do Moskwy? Czyżby i dowódca naszego statku, tak jak przed chwilą Muś miał rzeczywiście usłyszeć "Moskwę" jako jedno z lotnisk zapasowych podawanych przez pilotów "Tutki"? 

8:27:46,5-8:27:47,5 1P Spytaj Artura, czy grube są te chmury. 
8:27:48,0-8:27:49,0 [b. d.] 
8:27:49,5 A (niezr.) 
8:27:50,0 [b. d.] 
8:27:50,5-8:27:53,5 2P A ja nie wiem, czy oni jeszcze będą ten - - czy oni jeszcze będą. - - Dobra, przejdę. 
8:27:54,0-8:27:56,0 [b. d.] 
8:27:56,5-8:27:57,5 2P Artur, jesteś tam jeszcze? 
8:27:58,0-8:27:59,0 [b. d.] 
8:27:59,5-8:28:01,5  X-1 (niezr.) zakoncził wybrosku, sniżenije na wostok 
8:28:02,0-8:28:02,5 [b. d.] (...) 
8:28:05,0-8:28:06,5 T Jestem Remek. 
8:28:08,0-8:28:08,5 [b. d.]  
8:28:09,0-8:28:12,5 2P A! Remuś spytaj Artura, czy… A może ty wiesz: grube te chmury są? 
8:28:13,0-8:28:17,0 [b. d.] (…) 
8:28:48,0-8:28:49,0 T Około czterysta-pięćset metrów. 
8:28:49,5-8:28:50,5 [b. d.] 
8:28:51,0-8:28:51,5  N? Słyszałeś [Arku(?)]?  
8:28:52,0-8:28:53,0 1P Nie.  
N? Około czterysta-pięćset metrów.  
8:28:53,5-8:28:54,5 [b. d.] 
8:28:55,0-8:28:55,5 2P Ale to grubość?! 
8:28:56,0-8:28:57,5 [b. d.] 
8:28:58,0 A No, tak ... 
8:28:58,5-8:29:00,5 [b. d.] 
8:29:01,0 T Jesteś tam? 
8:29:01,5-8:29:03,0 [b. d.] 
8:29:03,5-8:29:05,0   2P Ale grubość tych chmur czterysta-pięćset metrów? 
8:29:05,5-8:29:08,5 [b. d.] 8:29:09,0-8:29:11,5 T Z tego co pamiętamy (konsultuje się? - RM) na pięćset metrach jeszcze byliśmy nad chmurami. 
8:29:12,0-8:29:13,0 [b. d.] 
8:29:13,5-8:29:16,5 2P A! Na pięciuset metrach nad chmurami. Dobra. Dobra dzięki. 
8:29:17,0 [b. d.] 
8:29:17,5-8:29:18,0  T Jeszcze jedno: 
8:29:18,5 [b. d.] 
8:29:19,0-8:29:21,5 T Y, APM-y są oddalone od y progu pasa 
8:29:22,0-8:29:22,5  [b. d.] 
8:29:23,0-8:29:23,5 T jakieś dwieście metrów.   
8:29:24,0-8:29:24,5 [b. d.] 
8:29:25,0 2P Dzięki.  
A (niezr.) 
8:29:25,5-8:29:26,5 [b. d.] 
8:29:27,0-8:29:27,5 2P APM-y rozstawili…!  
8:29:28,0-8:29:29,0 [b. d.] 
8:29:29,5-8:29:30,5/8:29:31,5  2P … od, od progu pasa dwieście metrów!/ 
N? Dwieście metrów od progu.  
8:29:32,0-8:29:33,0 1P Spytaj, czy Rosjanie przylecieli. 
8:29:33,5-8:29:34,5 [b. d.] 
8:29:35,0-8:29:36,5 2P Y… A Rosjanie już przy, przy, y przylecieli? 
8:29:37,0 [b. d.] 
8:29:37,5-8:29:39,0 A (niezr.) 
8:29:39,5 [b. d.] 
8:29:40,0-8:29:42,5 T Ił dwa razy odchodził i chyba gdzieś odlecieli.  

Ciekawe jest moim zdaniem w tym fragmencie to, że Robert Grzywna ma powiedzieć dwie minuty po rozmowie z załogą Jaka: „A ja nie wiem, czy oni jeszcze będą”. Czyżby wcześniej załoga Jaka informowała, że ma zamiar wyjść na zewnątrz przyglądać się podejściu kolegów? Byliby więc już bardzo blisko. 

I teraz pytanie za pięćset rubli. Czy gdyby ta rozmowa (Grzywna-Muś) miała mieć miejsce, prawie godzinę po odlocie Iła (jak to wynika z wersji oficjalnej), to czy mogłyby paść w niej słowa „chyba” i „gdzieś”? 

Czy Remigiusz Muś siedząc cały czas przy radioodbiorniku nie byłby wciąż jeszcze (po godzinie jaka miała upłynąć od odlotu Iła) nadal pewien czy „Rosjanie” odlecieli, czy też może krążą gdzieś w pobliżu? Moim zdaniem z tej rozmowy ewidentnie wynika, że odbywa się ona świeżo po „drugim odlocie” Frołowa. Remigiusz Muś, być może, słuchając dialogu wieży z Iłem słyszy, że Frołow mający pierwotnie lecieć najpierw na zapasowe, na Twer, potem kieruje się na Moskwę, by wreszcie lecieć na Yuchnow. Zdaje się także, nie do końca być przekonanym, ani co do tego, czy Frołow rzeczywiście gdzieś odleciał, ani też nie jest pewien gdzie się rzeczywiście znajduje. Zgadzałoby się to zresztą, z relacją "wojskowych specjalistów" (GW), którzy określili pojawienie się Tu-154, jako „kwadrans po drugim przelocie Iła-76” (rozdział XVII).   

Z tej wymiany zdań, moim zdaniem wynika także to, że Protasiuk wie, iż jacyś Rosjanie mieli „przylecieć”. Przepraszam, wcale nie „jacyś”. Z odpowiedzi Wosztyla i dalszej wymiany zdań pomiędzy pilotami Tu-154, moim zdaniem wyraźnie widać, że Grzywna pyta się właśnie o tego, konkretnego Iła-76. Skąd o nim wie? To pytanie za kolejne pięćset rubli. Czy widział go wcześniej na radarze? Czy ktoś poinformował (kto i kiedy) go o „latającym Frołowie”? A może "mieli przyjemność" zetknąć się już z nim gdzieś przed chwilą w przestworzach? W każdym razie pytanie to, moim zdaniem, może świadczyć też o tym, że Protasiuk nie widzi Iła na wariometrze (wskaźniku antykolizyjnym), albo też ... właśnie widzi jakiś zbliżający się do Tutki samolot i zastanawia się czy to czasem nie ten Ił-76, który dwa razy miał już podchodzić do „Siewiernego”**.    

…...............................................................................................................................................................

* (Stenogramy z godziny 09:41:12) Krasnokutskij: Kontrolne podejście to on zrobi, bez gadania, do swojego minimum, ale my nie mamy minium w danych… nic nie mamy. / Контрольный заход - то он сделает, вопросов нет, до своего минимума, но у нас нет ни минимума по данной… ничего нет. 

09:41:34 Krasnoutskij: No dobra, jeśli on idzie, to kontrolne podejście zrobi, tylko mam (wątpliwości) co do paliwa, jak on da radę po jednym podejściu podejść, dokąd go odesłać. / Ну ладно, если он идет, контрольный заход, то сделает, у меня единственное по топливу, как он сможет после одного захода зайти, куда его отправлять.  (...)
10:25:59 Krasnokutskij: Tu Krasnokucki, a więc robi kontrolne podejście, decyzja dowódcy, robi kontrolne podejście do wysokości decyzji 100 metrów, odejście, o gotowość Mińska, Witebska jako zapasowych, niech się dowiedzą. / Краснокутский, значит, делает контрольный заход, решение командира, делает контрольный заход до высоты принятия решения 100 метров, уход, готовность Минска, Витебска на запасной пусть запросят
10:36:50 Krasnokutskij:. Olegu Nikołajewiczu na 4-tym skręcie kontrolne podejście , a potem odejście, przy odlocie do strefy Mińska, albo Witebsk, albo Mińsk, zapasowe mu określą. / Олег Николаевич, на 4-м развороте контрольный заход и далее выход, при уходе в Минскую зону, или Витебск, или Минск, запасной ему определят. 

**   8:29:44,5-8:29:45,0   2P No rozumiem. Dzięki  
8:29:45,5 [b. d.] 
8:29:46,0 2P Słyszałeś? 
8:29:46,5 1P Tak . (wg. MAK -” Fajnie ”) 
8:29:47,0 [b. d.] 
8:29:47,5-8:29:48,0 A (niezr.) [tam jest(?) ]?  (wg. MAK - „ 1P Kto tam jest? ”, wg IES – AA: Kto tam jest? ) 
8:29:48,5-8:29:50,5 [b. d.] 
8:29:51,0 A (niezr.) też. (wg. MAK - „ 2P U ciebie też?” , a IES - „ AA : Ty mnie też”) 
8:29:51,5 [b. d.] 
8:29:52,0 [kaszel] 
8:29:52,5 1P ? Już jest blisko.